به گزارش پایگاه خبری ندای خوش سرزمین چهارفصل ایران موهبت الهی برای ساکنانش است که در هر منطقه جغرافیایی آن، کشاورزان می‌توانند نعمت‌های فراوانی را جستجو کنند. یکی از این مناطق جنوب و جنوب‌شرق کشور برای تولید میوه‌های گرمسیری و استوایی نظیر موز، آناناس، پاپایا، چیکو، انبه و حتی نارگیل است و اگر کشاورزان این مناطق بتوانند با ابتکارات خاص خود و افزایش بهره‌وری، برمشکل کمبود آب و میزان برداشت از آب‌های زیرزمینی برآیند و آن را محدود کنند، بزرگترین برندگان «طرح ملی خودکفایی موز و افزایش تولید میوه‌های گرمسیری» خواهند بود.

وزیر جهادکشاورزی اخیراً با اشاره برنامه کشور برای خودکفایی در تولید موز، میزان واردات میوه‌های گرمسیری را سالانه حدود یک میلیارد دلار اعلام کرد و گفت: «با استفاده از آب‌های شیرین جنوب کشور که به خلیج‌فارس می‌ریزد، می‌توان ظرف ۴ سال نیاز کشور به موز را تأمین کرد بدون آن که به منابع تولید آسیب وارد شود.» به گفته او ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیون دلار از این رقم فقط جهت واردات موز از کشور خارج می‌شود.

موز یکی از میوه‌های استوایی است که از کشورهای جنوب‌شرق آسیا و به مرور از طریق پاکستان به ایران رسید و اکنون در استان‌های هرمزگان، بوشهر و به ویژه در سطحی وسیع‌تر در استان سیستان و بلوچستان به دلیل هوای گرم و رطوبت فراوان، تولید می‌شود. به این عرصه‌ها باید محیط‌های گلخانه‌ای و سایبانی را هم اضافه کرد که فعالان عرصه تولید در گوشه گوشه کشور و حتی در مناطق سردسیر با فراهم آوردن شرایط کنترل شده، موز را در حد ۶۰ تا ۷۰ تن در هکتار نیز برداشت کرده‌اند.

تولید موز در سال‌های اخیر در کشور افرایش یافته به گونه‌ای که این تولید در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۳۰ هزار تن، در سال ۱۴۰۰ حدود ۲۲۴ هزار تن و در سال ۱۴۰۲ حدود ۲۳۰ هزار تن بوده و میانگین برداشت موز در فضای باز هم ۳۹ تن در هکتار است که اگر با ارقام مناسب و روش‌های جدید کشت متراکم و در محیط کنترل شده با آبیاری هوشمند توسعه یابد، می‌توان به طور متوسط به میانگین برداشت ۶۵ تا ۷۰ تن موز در هکتار هم رسید .

براساس ارزیابی‌ها مصرف آب برای تولید موز نیز ۱۰ تا ۱۲ هزار مترمکعب در هکتار است؛ رقمی که تا ۱۰ سال پیش برای تولید هندوانه مصرف می‌شد که خوشبختانه با افزایش بهره‌وری این رقم اکنون تا ۴۰ درصد کاهش یافته و می‌توان تجربه موفق بهره‌وری آب در تولید هندوانه را برای باغات موز استفاده کرد. ۸۰ درصد گیاه یکساله موز را هم پسماند تشکیل می‌دهد که بالغ بر ۵۰۰ تن از این پسماند تنها سال جاری در استان سیستان و بلوچستان گزارش شده که چون سرشار از منابع پتاسیم و منیزیم است، از آن هم می‌توان تا ۲۵ درصد علوفه دام‌ها را غنی ساخت که خود منبع درآمد حاشیه‌ای برای کشاورزان محسوب می‌شود.

توسعه باغات بهره‌ور در مصرف آب نه‌تنها به بهبود کیفیت و عملکرد محصولات گرمسیری به ویژه موز کمک می‌کند، بلکه نتایج به دست آمده در بهره‌وری آب هم نشان دهنده موفقیت‌های چشمگیری است. جالب این که تولید کنندگان نیز با توجه به بازار مناسب موز تولیدی در ایران و رقابتی بودن محصول ایرانی با نوع وارداتی آن، تفاهمنامه‌های سودآوری با مراکز علمی و پژوهشکده‌های کشاورزی منعقد کرده‌اند که منجر به تولید فراوان مقالات علمی برای افزایش بهره‌وری آب در این بخش شده است.